ส้มป่อยพืชศักดิ์สิทธิ์

Vezz · 21 กันยายน 2012

ส้มป่อยเป็นไม้เลื้อย มีเถาเป็นเนื้อไม้และมีหนามที่เปลือกของลำต้น ลำต้นเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่นได้ บริเวณยอดอ่อนเถาจะเป็นสีแดงคล้ำมีหนามอ่อน ใบ เป็นใบประกอบ ก้านใบประกอบยาว 6 - 16 เซนติเมตร ก้านใบยาว 1.5 - 5.2 เซนติเมตร ประกอบด้วยใบ 5 - 10 คู่
มีใบย่อย 10 - 35 คู่ในแต่ละก้านใบย่อยใบสีเขียว ใบย่อยขนาดเล็ก ดอก ส้มป่อยจะแตกออกจากง่ามใบเป็นทรงกลมคล้ายดอกกระถิน และมีเกสรเป็นขนอ่อนๆ รอบดอก เมื่อดอกแก่จะกลายเป็นฝักยาว ผล เป็นฝัก ผิวของฝักมีคลื่นขรุขระ ฝักยาว 10 - 15 เซนติเมตร กว้าง 1.5 - 5.2 เซนติเมตร เปลือกของฝักอ่อนเป็นสีเขียวอมแดง พอแก่กลับเป็นน้ำตาลเข้ม เมล็ดเรียงอยู่ภายใน

ส้มป่อยเป็นไม้มงคลของชาวไทย กำหนดปลูกในทิศเหนือ บางท้องถิ่นเชื่อว่าการปลูกส้มป่อยจะช่วยขับไล่ภูติผีปีศาจ และสิ่งเลวร้ายมิให้มารบกวน ในพิธีกรรมการทำน้ำมนต์เพื่อสะเดาะเคราะห์จะใช้ใบส้มป่อยร่วมกับใบเงินใบทอง ใบมะกรูด หญ้าแพรก ใบราชพฤกษ์ ใบมะตูม และใบหมากผู้หมากเมีย เมื่อนำน้ำมนต์มาพรมศีรษะ หรือ อาบ สำหรับผู้ป่วยจะช่วยให้เคราะห์โศกบรรเทาลงได้ ดังคำกลอน

“อุดรให้ปลูกส้มป่อยปองปานปล่อยทุกข์โศกทรวงสร่างเศร้า”

ส้มป่อย เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง ชอบขึ้นตามพื้นที่ลุ่มต่ำ ชื้นแฉะ ลักษณะใบคล้ายใบชะอม มีรสเปรี้ยว ชาวบ้านจะใช้ยอดอ่อนใส่แกงให้ได้รสเปรี้ยวแทนมะนาว ชาวบ้านนิยมใส่ในต้มส้มไก่เมือง ปลา หรือต้ม ส้มขาหมู จะได้รสชาติเปรี้ยวอร่อยและหอมกลิ่นส้มป่อย มีผลเป็นฝักแบนๆ เป็นข้อ คล้ายฝักฉำฉา หรือฝักกระถินเทศ แต่จะสั้นและบางกว่า จะมีหนามตลอดที่ต้นและกิ่งก้าน

สรรพคุณทางยา ต้น แก้น้ำตาพิการ ใบ แก้โรคตา เป็นยาถ่าย ขับเสมหะ ชำระเมือกมันใน ลำไส้ แก้บิดฟอกล้างประจำเดือน ดอก รักษาโรคเส้นพิการ ผล ใช้แก้น้ำลายเหนียว ราก ใช้แก้ไข้ ฝักแห้ง นำไปปิ้งให้เหลืองชงน้ำจิบแก้ไอและขับเสมหะ เป็นยาทำให้อาเจียน ใช้ฟอกผมแก้รังแค ช่วยให้ผมดกดำ เป็นเงางาม ไม่แตกปลาย แก้ไข้จับสั่น แก้โรคผิวหนัง เมล็ด นำไปคั่วแล้วบด ให้ละเอียดใช้นัตถุ์ให้คันจมูก ทำให้จามดี ส่วนใบ ตำให้ละเอียดใช้ประคบช่วยคลายเส้นได้
วิถีชีวิตชาวชนบทล้านนา กลมกลืน สอดคล้องกับธรรมชาติ ความเชื่อและแนวปฏิบัติจึงได้รับ อิทธิพลจากสิ่งรอบตัว ถูกนำ มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด คุณค่าสำคัญของธรรมชาติเกิดจากใจ ที่มีแรงศรัทธาและความเชื่อมั่น หลายอย่างจึงบังเกิดผลดีและถ่ายทอดให้ถือปฏิบัติสืบมา

ส้มป่อย เป็นพืชสมุนไพรที่ผู้คนยกย่องให้มีคุณควรค่าแก่การเก็บรักษา เชื่อว่าสามารถ ขจัดสิ่ง ชั่วร้ายเภทภัยต่างๆ ให้หมดไปจากตัวและบ้านเรือนได้

พ่อหนานจุมปู ชายชราวัยเจ็ดสิบกว่า หมอเมืองผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาโรค และเป็นที่ยอมรับ นับถือของชาวบ้านเล่าถึงนิทานจากพรหมจักรชาดก ชาดกล้านนาซึ่งแปลงมาจาก รามเกียรติ์ที่ได้กล่าว ถึงความสำคัญของส้มป่อยว่า ครั้งหนึ่ง มีควายชื่อทรพี คิดอยากเอาชนะพ่อ จึงท้าชนทรพาผู้พ่อ ทั้งสอง ต่อสู้กันจนเวลาล่วงเลย ฝ่ายทรพีเพลี่ยงพล้ำถูกทรพาไล่ขวิดจนถอยร่นไปไกล ขณะนั้นเองทรพี ได้ถอย ไปชนต้นส้มป่อยที่กำลังออกฝักอยู่ ด้วยกำลังที่ชนอย่างแรงทำให้ฝักส้มป่อยหล่นลงมาถูกหัวทรพี ทันใดนั้น กำลังที่เคยอ่อนล้าหมดแรง เกิดฮึกเหิมเพิ่มขึ้น ได้ทีทรพีจึงถาโถมเข้าชนทรพาอย่างเมามัน ผู้เป็นพ่อ เสียที หมดแรงถอยไปชนต้นมะขามป้อม ลูกมะขามป้อมหล่นถูกหัว เรี่ยวแรงที่อ่อนล้ายิ่งหมดไป จึงถูกทรพี ผู้เป็นลูกฆ่าตายในที่สุด

ในพิธีกรรมและประเพณีท้องถิ่นของภาคเหนือ ทั้งที่เป็นมงคลและไม่เป็นมงคลมักจะมีส้มป่อยร่วมด้วยเสมอ เพราะเชื่อว่าส้มป่อยเป็นของขลังที่จะช่วยป้องกันตนจากสิ่งเลวร้าย ทั้งยังช่วยเสริมหรือคืนอำนาจให้สำหรับผู้ที่มีคาถาอาคมอีกด้วย โดยชาวเหนือนำฝักส้มป่อยล้างหน้า สำหรับบุคคลที่มีคาถาอาคมที่บังเอิญไปลอดราวตากผ้า หรือร้านบวบ (เชื่อว่าจะทำให้คาถาอาคมเสื่อม)

ส้มป่อยเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์ ขจัดสิ่งเลวร้าย อัปมงคล เป็นการปลดปล่อยสิ่งไม่ดีให้หลุดพ้นจากชีวิต
คำว่า ส้ม หมายถึง เปรี้ยว
ป่อย หมายถึง ปลดปล่อย
ชาวบ้านจะเก็บฝักส้มป่อยในช่วงเดือน 5 เหนือ ประมาณเดือนมีนาคม-เมษายน ยิ่งถ้าเก็บในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ จะทำให้ได้ ส้มป่อยศักดิ์สิทธิ์ยิ่งขึ้น เมื่อได้เวลาเก็บชาวบ้านจะเลือกเก็บฝักส้มป่อยที่แก่จัด นำไปตากในกระด้งให้แห้งสนิท เก็บใส่ตะกร้า ไว้ใช้ในพิธีกรรมต่างๆ ทั้งพิธีมงคลและอัปมงคล ก่อนนำไปใช้จะนำฝักส้มป่อยไปผิงไฟพอให้สุก ส้มป่อยจะมี กลิ่นหอมเปรี้ยว จากนั้นหักฝักส้มป่อยเป็นชิ้นเล็กๆ แช่ในน้ำ จะได้น้ำส้มป่อยที่มีสีเหลืองอ่อนๆ สำหรับใช้ ในพิธีกรรมสำคัญ
น้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ชำระสิ่งชั่วร้าย จากพระสงฆ์หรือปู่อาจารย์ที่นับถือ นอกจากคาถาที่ร่ายเป่าลงไปแล้ว ในน้ำยังมีสิ่งสำคัญ ที่ก่อเกิดความเชื่อมั่นแก่ผู้ศรัทธา คือส้มป่อย เป็นส่วนผสมหนึ่งด้วย พิธีการสำนึกบุญคุณและขอขมาผู้ใหญ่ที่นับถือ หรือการดำหัวในเทศกาลปี๋ใหม่เมือง ผู้น้อยถือขันข้าวตอก ดอกไม้ ธูป เทียน สิ่งที่ขาดไม่ได้คือ น้ำส้มป่อย ที่ผู้ใหญ่ใช้ลูบหัวหลังเสร็จการให้พร แล้วสะบัดพรมให้ลูกหลาน เพื่อเป็นสิริมงคลทั้งตนเองและผู้ที่รักสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่นับถือ เช่น พระพุทธรูป พระเครื่อง ชาวบ้านจะนำน้ำส้มป่อยใส่น้ำอบน้ำหอม เพื่อสรงน้ำพระ ในวันปี๋ใหม่เมือง เช่นกัน
ประเพณีงานบุญที่พ่อแม่ทุกคนต่างรอคอยโอกาสสร้างกุศลใหญ่ เพื่อปรารถนาให้ลูกชายพาไปพบชีวิตที่ดี ในโลกหน้าคือการบวชลูกแก้ว (บวชพระหรือเณร) น้ำส้มป่อยก็เป็นสัญลักษณ์หนึ่งของการชำระล้างเนื้อตัว ให้บริสุทธิ์ก่อนเข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์ ์ปฏิบัติธรรม

เหตุการณ์ที่ทุกคนไม่อาจหลีกพ้นได้ คือ ความตาย น้ำส้มป่อยก็เข้ามามีบทบาทสำคัญในงาน ใช้อาบน้ำศพ เพื่อให้ผู้จากไปได้พบสิ่งดีสู่สุคติ นำร่างไปเผาที่ป่าช้า กลับมาผู้ที่ยังอยู่จะใช้น้ำส้มป่อยล้างมือ ลูบผมเพื่อป้องกัน สิ่งชั่วร้ายและไล่เสนียดจัญไรออกจากตัว ถ้าเป็นการเผาผีตายโหง ฝักส้มป่อยที่นำติดตัวสามารถล้างอาถรรพ์ จากผีไม่ให้ติดตามมาได้
การสืบชะตา สะเดาะเคราะห์ ประกอบพิธีไหว้ครู เช่น ครูซอ ครูหมอเมือง (หมอสมุนไพรพื้นบ้าน) หรืออื่นๆ ล้วนมีน้ำส้มป่อย เข้ามาช่วยให้ขลังชาวบ้านยังมีความเชื่อว่า ถ้าใครไปทำสิ่งไม่ดีที่เรียกว่า ขึด ทำให้ตนเจอะเจอความชั่วร้าย ไม่เป็นมงคล สิ่งที่ช่วยให้บรรเทาเบาบางลงคือ น้ำส้มป่อย

ครูอาจารย์ ผู้มีเวทมนตร์คาถา ที่นั่งผีปู่ย่า (คนทรง) เมื่อทำผิดข้อห้ามของครูอาจารย์หรือบรรพบุรุษ ที่เรียกกันว่า ผิดครู น้ำส้มป่อยก็ช่วยให้สถานการณ์ดีขึ้น และมีของดีในตัวได้ดังเดิม

นอกจากนี้ฝักส้มป่อยเป็นของขลัง เพื่อช่วยป้องกันตนจากสิ่งเลวร้ายในยามจะออกนอกบ้าน โดยใช้ฝักส้มป่อย 3 ข้อ และข้าวสุก 3 ก้อนขว้างไปข้างหน้า ข้างหลังและข้างบน พร้อมกับกล่าวคำว่า “เคราะห์ตังหลัง อย่าไปอยู่ท่า เคราะห์ตังหน้า อย่าไปมาจน เคราะห์ตังบน อย่าไปมาต้อง” หรือเวลามีลมพายุให้นำฝักส้มป่อยไปเผาไฟ จะทำให้ลมพายุอ่อนแรงลงได้

ส้มป่อย กับวิถีชีวิตชาวล้านนาเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันมาช้านาน เกือบจะทุกขั้นตอนในการ ดำเนินชีวิตตั้งแต่เกิด มาจนกระทั่งหมดลมหายใจการเคารพความยิ่งใหญ่ในธรรมชาติและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่มองไม่เห็น ก่อให้เกิดพลังศรัทธากลายเป็น ความเชื่อมั่น นำไปสู่การปฏิบัติที่ได้ผล ดังนั้น ผู้คนจึงยกให้ส้มป่อย เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ควรคู่ชีวิตชาวล้านนา ตลอดไป

Vezz · 21 กันยายน 2012

ชื่อสามัญSoap Pod
ชื่อวิทยาศาสตร์Acacia rogata Mcrr / Aconcinna ( Willd) DC.
วงศ์MIMOSACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ส้มป่อย เป็นไม้เลื้อย มีเถาเป็นเนื้อไม้และมีหนามที่เปลือกของลำต้น ลำต้นเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่นได้ บริเวณยอดอ่อนเถาจะเป็นสีแดงคล้ำมีหนามอ่อน
1. ใบ เป็นใบประกอบ ก้านใบประกอบยาว 6-16 ซม. ก้านใบยาว 1.5-5.2 ซม. ประกอบด้วยใบ 5-10 คู่ มีใบย่อย 10-35 คู่ในแต่ละก้านใบย่อย ใบสีเขียว ใบย่อยขนาดเล็ก
2. ดอก ส้มป่อยจะแตกออกจากง่ามใบเป็นทรงกลมคล้ายดอกกระถิน และมีเกสรเป็นขนอ่อนๆ รอบดอก เมื่อดอกแก่จะกลายเป็นฝักยาว
3. ผล เป็นฝัก ผิวของฝักมีคลื่นขรุขระ ฝักยาว 10-15 ซม. กว้าง 1.5-2.5 ซม. เปลือกของฝักอ่อนเป็นสีเขียวอมแดง พอแก่กลับเป็นสีน้ำตาลเข้ม เมล็ดเรียงอยู่ภายใน
การปลูก
ส้มป่อยเป็นไม้ที่พบในแหล่งธรรมชาติ ภายในป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ และป่าที่ราบเชิงเขา เราจะพบส้มป่อยพาดพันอยู่กับไม้อื่น การขยายพันธุ์ส้มป่อยทำได้ 2 วิธีคือ การปักชำ และการเพาะเมล็ด การปักชำ โดยตัดกิ่งแก่ ยาวประมาณ 1 ศอก
มาปักชำในบริเวณชื้น เมื่อรากงอกออกมาจึงนำไปปลูกในที่ที่ต้องการ ในภาคเหนือชาวบ้านมักนำส้มป่อยมาปลูกใกล้บ้าน และแต่งกิ่งไม่ให้ต้นใหญ่เกินไป สะดวกในการเก็บมารับประทาน
ประโยชน์ทางยาส่วนที่ใช้เป็นยาใบ ดอก ฝัก เปลือกฝัก ต้น ราก
รสและสรรพคุณในตำรายาไทย1. ใบ รสเปรี้ยว ฝาดร้อนเล็กน้อย สรรพคุณถ่ายเสมหะ (ขับเสมหะ) ถ่ายระดูขาว (เมือกมูดในช่องคลอด) ล้างเมือกมันในลำไส้ แก้บิด ฟอกโลหิต ระดู แก้โรคตา
2. ดอก รสเปรี้ยว ฝาด มัน แก้เส้นเอ็น พิการ ให้สมบูรณ์
3. ฝัก รสเปรี้ยว เป็นยาขับเสมหะ แก้ไอ ทำให้อาเจียน แก้น้ำลายเหนียว แก้โรคผิวหนัง ช่วยขจัดรังแคและบำรุงผม
4. เปลือกฝัก รสขมเปรี้ยว เผ็ดปร่า เจริญอาหารกัดเสมหะ แก้ไอ แก้ซางเด็ก
5. ต้น รสเปรี้ยวฝาดแก้น้ำตาพิการ
6. ราก รสขม แก้ไข้ แก้ท้องร่วง
ขนาดและวิธีใช้1. ขับปัสสาวะ ชาวเหนือใช้ยอดอ่อนของส้มป่อยต้มน้ำและนำน้ำยามาผสมกับน้ำผึ้ง
2. แก้พิษฝี นำยอดอ่อนของส้มป่อยมาตำรวมกับขมิ้นอ้อยใส่น้ำมันพืชเล็กน้อย หมกไฟพออุ่นและนำไปพอกจะช่วยแก้พิษฝีได้
3. ใช้ฝักส้มป่อย 3-7 ข้อ ต้มน้ำอาบตอนเย็น และมักอาบก่อนกำหนดคลอด 2-3 วัน เชื่อว่าทำให้คลอดง่าย แต่ห้ามอาบมากไปจะทำให้รู้สึกร้อน
4. แก้ท้องร่วง ใช้รากส้มป่อยต้มน้ำรับประทาน
5. ฝักปิ้งให้เหลืองชงน้ำจิบแก้ไอ
6. ใบตำห่อผ้าประคบเส้นให้เส้นอ่อน
สารสำคัญฝักมี tannin ประมาณ 11% มี malic acid ประมาณ 13% มีน้ำตาลกลูโคสประมาณ 14% มียางเมือกประมาณ 20%
ประโยชน์ทางอาหารส่วนที่ใช้เป็นอาหารยอดอ่อนและใบอ่อนของส้มป่อยรับประทานเป็นผักได้
ช่วงเวลาที่เก็บยอดอ่อนมีมากในฤดูฝน
การปรุงอาหารยอดอ่อนและใบอ่อนใช้รับประทานเป็นผัก และเครื่องปรุงรสช่วยให้อาหารมีรสเปรี้ยว และช่วยดับกลิ่นคาวปลาได้ ยอดส้มป่อยมักนำมาปรุงเป็นแกงปลา แกงส้มหรือจอ (อาหารเหนือ) ก็ได้เวลาแกงอาจใส่ยอดส้มป่อยอย่างเดียวหรือแกงรวมกับยอดมะขามอ่อนได้
ประโยชน์อื่น
น้ำของผักส้มป่อยใช้ขัดล้างเครื่องเงิน เครื่องทอง นอกจากนี้เปลือกต้นให้สีน้ำตาลและสีเขียวใช้ประโยชน์ในการย้อมผ้า ย้อมแห และอวนได้

เครดิต [FONT=&quot]จันทรัตน์[FONT=&quot]กันทะวัง[/FONT][FONT=&quot] [FONT=&quot][FONT=&quot]ส้มป่อย[/FONT][FONT=&quot] : [/FONT][FONT=&quot]พืชศักดิ์สิทธิ์ พิชิตสิ่งชั่วร้าย

รวบรวมและเรียบเรียงใหม่ Vezz catt9
[/FONT][/FONT][/FONT][/FONT]

rungdao · 21 กันยายน 2012

ขออนุโมทนากับเจ้าของกระทู้ที่นำสาระดีๆมาสู่ ส่วนตัวเคยเห็นส้มป่อยมาตั้งแต่เด็ก (เห็นเป็นฝัก) ที่พ่อและคนในท้องถิ่น นำมาใช้เป็นน้ำมนต์บ้าง ปีใหม่สงกรานต์บ้าง พ่อบอกว่าเอาแช่น้ำแล้วใช้ขัดพระก็ได้ดี แล้วน้ำที่แช่ส้มป่อยเราเอามาอาบก็ได้ แต่ไม่เคยเห็นต้นเป็นๆ และไม่รู้ละเอียดมากแบบนี้เลย ต้องขอขอบคุณมากสำหรับกระทู้นี้ แถมได้ความรู้ว่า คำว่าทรพีมาจากไหนอีก ที่แท้มีตำนานนี่เอง สุดยอดเลย ขอบคุณค่ะ

sirakan · 22 กันยายน 2012

ขอบคุณคะสำหรับสาระดีๆ
หนูเคยเห็นนะคะ แต่ไม่คิดว่าจะมีประโยชน์มากขนาดนี้

pechklang · 29 กันยายน 2012

ขอขอบคุณในสาระที่ดีและมีประโยชน์

เข้าสู่ระบบหรือลงทะเบียน

ส้มป่อยพืชศักดิ์สิทธิ์

Vezz เป็นที่รู้จักกันดี

ไฟล์ที่แนบมา:

sompoy06.jpg

1317621290.jpg

Vezz เป็นที่รู้จักกันดี

rungdao เป็นที่รู้จักกันดี

sirakan เป็นที่รู้จักกันดี

pechklang เป็นที่รู้จักกันดี

แชร์หน้านี้

แชร์หน้านี้

เข้าสู่ระบบหรือลงทะเบียน

ส้มป่อยพืชศักดิ์สิทธิ์

ไฟล์ที่แนบมา:

sompoy06.jpg

1317621290.jpg

แชร์หน้านี้

การค้นหาที่มีประโยชน์

ติดต่อเรา